Από την Υγειονομική Δικτατορία στην Ηλεκτρονική Δικτατορία

Η Επιρροή των Σύγχρονων Μετασχηματισμών στην Ανθρώπινη Ύπαρξη

Η εποχή μας διανύει μια κρίσιμη περίοδο, χαρακτηρισμένη από μια **δραματική μετάβαση** από την υγειονομική δικτατορία που επιβλήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, σε μια μορφή **ηλεκτρονικού ολοκληρωτισμού**. Σε αυτό το νέο πλαίσιο, το ανθρώπινο πρόσωπο απειλείται με πλήρη **αποπροσωποποίηση**. Αυτή η κατάσταση δεν περιορίζεται μόνο σε πολιτικά ή κοινωνικά ζητήματα, αλλά συνιστά ένα **βαθύ θεολογικό πρόβλημα** που επηρεάζει τη **πνευματική ζωή**, την **ελευθερία** και τη **σχέση** του ανθρώπου με τον Θεό. Παρά τις τεχνολογικές προφάσεις της, αυτή η νέα πραγματικότητα αντιπροσωπεύει μια **μορφή ανελευθερίας**.

Η Υγειονομική Κρίση και οι Επιπτώσεις της

Κατά την διάρκεια της πανδημίας, επιβλήθηκε ένα αυστηρό καθεστώς ελέγχου, θεμελιωμένο στην **ψευδαίσθηση** ότι το κράτος μπορεί να εγγυηθεί την υγεία και τη σωτηρία των πολιτών μέσω περιοριστικών μέτρων, απαγορεύσεων και μαζικών εγκλεισμών. Για πρώτη φορά στη νεότερη ιστορία, οι ναοί έκλεισαν, οι πιστοί αποκλείστηκαν από τα Μυστήρια, και η κανονική ζωή της Εκκλησίας τραυματίστηκε σοβαρά. Το πρόσωπο του πιστού θεωρήθηκε ως **φορέας κινδύνου**, με αποτέλεσμα η κοινωνία να μετατραπεί σε χώρο **επιτήρησης** και **καχυποψίας**.

Αυτή η εμπειρία δεν υπήρξε προσωρινή, παρά αποτέλεσε το πρόπλασμα μιας νέας κατάστασης: της **ηλεκτρονικής δικτατορίας**, όπου οι αρχές της καθολικής επιτήρησης επεκτείνονται σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Το **ψηφιακό κράτος** δεν στόχο έχει την εξυπηρέτηση, αλλά τον **ορισμό**, την **ανάλυση**, την **παρακολούθηση** και την **χειραγώγηση** του ατόμου. Ο άνθρωπος περιορίζεται σε αριθμούς και δεδομένα, και χάνει την **ταυτότητά** του με αποτέλεσμα να βιώνει την πιο δραματική του απώλεια: το ανθρώπινο **πρόσωπο**.

Οι Σύγχρονες Απειλές για την Ελευθερία

Οι μοντέρνες απειλές για την ελευθερία δεν περιορίζονται σε καθεστώτα που επιβάλλουν βία, αλλά διεισδύουν μέσα από πιο **λεπτεπίλεπτους** και **καθολικούς** τρόπους στην ίδια τη δομή της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτές οι μέθοδοι, με το πρόσωπο της **άνεσης**, της **τεχνολογίας** και της **πληροφορίας**, καθιστούν το ανθρώπινο πρόσωπο **προβλέψιμο** και **ελέγξιμο** μέσω της διαρκούς συλλογής βιομετρικών και ψυχολογικών δεδομένων. Η **τεχνητή νοημοσύνη** και οι αλγόριθμοι γνωρίζουν τον άνθρωπο καλύτερα από ότι γνωρίζει ο ίδιος τον εαυτό του, προκαλώντας μια διαδικασία **ελέγχου εκ των έσω**.

Η Διδασκαλία της Ορθόδοξης Θεολογίας

Η Ορθόδοξη θεολογία, ωστόσο, διατηρεί μια διαχρονική πεποίθηση που θεωρεί το πρόσωπο όχι ως βιολογική ή κοινωνική μονάδα, αλλά ως μια **ανεπανάληπτη ύπαρξη**. Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος επισημαίνει ότι: «Ὅ,τι ἐνῶται τῷ Θεῷ, τοῦτο ἔστιν πρόσωπον». Αυτό δείχνει ότι το πρόσωπο αναδεικνύεται στην **ελεύθερη σχέση** με τον Θεό και ότι η αληθινή ανθρώπινη φύση καταλήγει σε **κοινωνία**, **αγάπη** και **ελευθερία**.

Η Εκκλησία έχει την επικίνδυνη αποστολή να υπερασπιστεί αυτή την ελευθερία, καθώς σύμφωνα με τον Μέγα Αθανάσιο, «οὐκ ἔπλασεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον ὡς δοῦλον, ἀλλ’ ἐλεύθερον». Όταν ο άνθρωπος χάνει τη δυνατότητα να επιλέξει, να ομολογήσει και να ζήσει κατά συνείδησιν, η πολιτική του ελευθερία και η σωτηρία του τίθενται σε κίνδυνο.

Η Αξία της Θεολογικής Ελευθερίας

Η **θεολογική ελευθερία** δεν είναι απλά μια αφηρημένη έννοια, αλλά ο τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος συμμετέχει στο μυστήριο της **θεώσεως**. Η μαζική και απρόσωπη ψηφιακή διαχείριση των ανθρώπων αποκλίνει από αυτή την αντίληψη, αφού ο Θεός δεν σώζει «ομάδες», αλλά **πρόσωπα**. Ο Χριστός, με το λόγο του, μας καταδεικνύει ότι η γνώση του προσώπου είναι σχέση, αναγνώριση και προσωπική **αγάπη**.

Αντίθετα, ο ολοκληρωτισμός στοχεύει στη διάλυση αυτών των σχέσεων, με την πνευματική ζωή του ατόμου να ατονεί και την κίνηση προς τον καταναγκασμό να επέρχεται. Οι **Προφήτες** και οι **Πατέρες** της Εκκλησίας μας προειδοποιούν ότι η **αντίθεση** ανάμεσα στην **αλήθεια** και το **ψεύδος** είναι αναπόφευκτη, όπως και η διαπάλη ανάμεσα στην **ελευθερία** και τον **καταναγκασμό**.

Η Αντίσταση της Εκκλησίας

Η Εκκλησία οφείλει να διαφυλάξει την **ελευθερία** των μελών της. Είναι καθοριστικής σημασίας να μην αποδεχτεί την **καθολική επιβολή** ενός ψηφιακού φακελώματος που συγκεντρώνει όλα τα προσωπικά δεδομένα υπό έναν ενοποιημένο αριθμό. Θα ήταν δραματική η αίσθηση ότι η κρατική εξουσία γνωρίζει ταυτόχρονα όλες τις πτυχές της ζωής του πολίτη – τραπεζικούς λογαριασμούς, ιατρικά δεδομένα, φορολογικές υποχρεώσεις και θρησκευτικές πεποιθήσεις.

Αυτό δεν αποτελεί απλώς τεχνολογική πρόοδο, αλλά **κατάργηση** της προσωπικής αυτονομίας και της πνευματικής ταυτότητας. Η **δημοκρατία**, που βασίζεται στην ελευθερία και την ισότητα των προσώπων, ήδη παραχωρεί τη θέση της σε μορφές ολοκληρωτισμού, είτε ήπιου είτε σκληρού, και οι αποφάσεις λαμβάνονται χωρίς ουσιαστικό διάλογο με την κοινωνία.

Κάλεσμα σε Εγρήγορση

Η Εκκλησία είναι αναγκαίο να λάβει θέση απέναντι στη μετατροπή του ανθρώπου σε αριθμό. Η Αγία Γραφή μας προειδοποιεί για τους **χαλεπούς καιρούς** που είναι ήδη εδώ. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος διδάσκει ότι η Εκκλησία είναι το **κοινόν ἰατρεῖον** των ψυχών και των κοινωνιών. Η κοινωνία σήμερα νοσεί και η νόσος αυτή είναι **υπαρξιακή** και **πνευματική**.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Εκκλησία καλείται να υπενθυμίσει ότι η **αληθινή κοινωνία** δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τον Θεό και ότι η κάθε επιβολή που απομακρύνει τον άνθρωπο από την προσωπική του σχέση με τον Δημιουργό είναι πνευματικά **ολέθρια**. Η **ελευθερία του Πνεύματος**, η **ασκητική αντίσταση** στην ισοπέδωση και η **αγιότητα** αποτελούν τον αντίλογο στις δυνάμεις του ελέγχου που απαιτούν τέλεια συμμόρφωση.

Ως Εκκλησία, έχουμε την ευθύνη να σταθούμε ως **Κιβωτός ελευθερίας**, που αντιστέκεται στην καταστολή και τον εκφυλισμό του προσώπου. Διότι η σωτηρία δεν περνά μέσα από αλγόριθμους και μηχανική μάθηση, αλλά μέσα από την **εν Χριστώ κοινωνία**. Είναι καιρός για **εγρήγορση** και **ομολογία**.