Ο Υπερτουρισμός στη Ζάκυνθο: Ένα Σύγχρονο Φαινόμενο

Η Ζάκυνθος στη Σκέψη του Κόσμου

Πρόσφατα, η Ζάκυνθος βρέθηκε στο επίκεντρο του σχολιασμού από τον Ευρωπαϊκό, Ελληνικό και διεθνή τύπο, καθώς και από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Αυτή η κατάσταση προήλθε από μια έρευνα του ταξιδιωτικού περιοδικού Which? Travel, η οποία δημοσιεύτηκε στην βρετανική εφημερίδα Guardian στα τέλη Μαΐου. Σύμφωνα με την έρευνα, η Ζάκυνθος κατατάσσεται ως ο τουριστικός προορισμός με τη μεγαλύτερη τουριστική επισκεψιμότητα στην Ευρώπη, αναλογικά με την έκταση και τον πληθυσμό της.

Συγκεκριμένα, αναλογούν 150 τουρίστες για κάθε μόνιμο κάτοικο της περιοχής. Οι άμεσες αντιδράσεις σε αυτή την είδηση ήταν έντονες και ποικιλόμορφες. Κάποιοι ένιωσαν υπερηφάνεια για την επιτυχία αυτή, ενώ άλλοι εξέφρασαν ανησυχία ότι αυτή η κατάσταση θα μπορούσε να οδηγήσει σε σοβαρές καταστροφές για το νησί.

Η Πραγματικότητα Πίσω από τον Υπερτουρισμό

Τι ισχύει τελικά; Ποιος έχει δίκιο; Αφού πέρασαν αρκετές ημέρες και υποχώρησαν οι πρώτες εντυπώσεις, είναι σημαντικό να εξετάσουμε το γεγονός με ψυχραιμία και λογική, αποφεύγοντας τοπικισμούς και προσωπικά συμφέροντα. Η αναλογία τουριστών προς κατοίκους κατατάσσει τη Ζάκυνθο στη νέα πραγματικότητα του υπερτουρισμού.

Ο όρος αυτός αναδείχθηκε τα τελευταία δέκα χρόνια, με την ταχεία εξάπλωσή του να οδηγεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2018 στον επίσημο προσδιορισμό του. Ο υπερτουρισμός περιγράφει την κατάσταση όπου οι επιπτώσεις του τουρισμού σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές και περιοχές υπερβαίνουν τα φυσικά, οικολογικά, κοινωνικά, οικονομικά, ψυχολογικά και πολιτικά όρια.

Δεν είναι μόνο η Ζάκυνθος που πλήττεται από αυτό το φαινόμενο. Δημοφιλείς τουριστικοί προορισμοί όπως το Παρίσι, η Βαρκελώνη, η Βενετία, η Μαγιόρκα και το Ντουμπρόβνικ αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. Όπως είναι φυσικό, το ερώτημα προκύπτει: Τι συνέβη σε αυτές τις περιοχές; Σταμάτησαν οι τουρίστες να έρχονται; Όχι, αλλά η υπερβολική επισκεψιμότητα κυρίως λόγω της συλλογικής ψυχολογίας, δείχνει ότι αυτό το φαινόμενο δεν πρόκειται να υποχωρήσει εύκολα.

Οι Αιτίες που Οδήγησαν στον Υπερτουρισμό

Η εξάπλωση εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως ο οικοτουρισμός και ο αγροτουρισμός, αποτέλεσε έναν πρώτο παράγοντα που οδήγησε στον υπερτουρισμό, ενισχύοντας την οικονομική ανάπτυξη περιοχών που δεν είχαν παραδοσιακούς πόλους έλξης. Ένα άλλο βασικό στοιχείο είναι η δυνατότητα προώθησης από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, επιτρέποντας σε οποιονδήποτε να διαφημίσει ακόμα και μικρές περιοχές.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι μια ιταλική κωμόπολη που δέχθηκε 260 τουριστικά λεωφορεία σε μία μόνο μέρα, μετά από την προτροπή μιας δημοφιλούς influencer στο Tik Tok. Το αποτέλεσμα ήταν ο κατακερματισμός της τοπικής συνοχής, με τους επισκέπτες να αφήνουν πίσω τους σκουπίδια και αναρχία.

Επιπλέον, οι φθηνές διακοπές και η εύκολη πρόσβαση μέσω αεροπορικών πτήσεων έχει μετατρέψει τον τουρισμό σε μαζικό φαινόμενο. Αυτή η αλλαγή στην αντίληψη και η επιθυμία για οικονομική ανάπτυξη έχουν οδηγήσει σε επίπεδα επισκεψιμότητας που ξεπερνούν κατά πολύ τις δυνατότητες των τοπικών κοινοτήτων.

Αντιδράσεις και Προβληματισμοί

Οι αντιδράσεις των κατοίκων στις περιοχές που πλήττονται από τον υπερτουρισμό είναι ανησυχητικές. Για παράδειγμα, ο δήμαρχος μιας ιταλικής κωμόπολης προχώρησε σε περιορισμό του αριθμού των τουριστικών λεωφορείων και προειδοποίησε ότι σε νέα επιδρομή τουριστών μπορεί να καλέσει τον στρατό για να χειριστεί την κατάσταση. Αντίστοιχες αντιδράσεις παρατηρούνται και σε πόλεις όπως η Βαρκελώνη και το Παρίσι, όπου οι κάτοικοι βγήκαν στους δρόμους ζητώντας μέτρα.

Στη Ζάκυνθο, ορισμένες φωνές στο κοινό έχουν υποδείξει ήδη τις προκλήσεις που σχετίζονται με τη διαχείριση των φυσικών πόρων, της υγειονομικής περίθαλψης και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι επιπτώσεις του υπερτουρισμού δεν αφορούν μόνο την οικονομία, αλλά επηρεάζουν την ποιότητα ζωής όλων των κατοίκων.

Είναι πλέον απαραίτητο να αναλογιστούμε τη νέα αυτή πραγματικότητα και τις προκλήσεις που προκύπτουν. Η αναγνώριση και η επίλυση των κακώς κειμένων είναι θεμελιώδους σημασίας για τη βιωσιμότητα της Ζάκυνθου ως τουριστικού προορισμού και την ευημερία των κατοίκων της.

Μαρία Δρογγίτη

Ερμής της Ζακύνθου. 3 Ιουνίου 2025.