Νομοθετική Ρύθμιση για τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό
Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοίνωσε την κατάθεση νομοθετικής ρύθμισης που αποσκοπεί στην προσαρμογή των πολεοδομικών κινήτρων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ν. 4067/2012), σε συμφωνία με τις πρόσφατες αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ 146-149/2025). Αυτή η ρύθμιση έρχεται στο πλαίσιο της δέσμευσης του Υπουργείου για διασφάλιση της ασφάλειας δικαίου, προστασία του περιβάλλοντος και ενίσχυση της αναπτυξιακής δραστηριότητας.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση, η νέα ρύθμιση διασφαλίζει τη συνέχιση των εργασιών σε έργα που έχουν ξεκινήσει νόμιμα έως την 11η Δεκεμβρίου 2024. Ενισχύεται η ασφάλεια των οικοδομικών αδειών και προβλέπονται δίκαιες διαδικασίες αναθεώρησης όπου απαιτείται, ενώ εισάγεται για πρώτη φορά ο μηχανισμός του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου ως εργαλείο αντιστάθμισης και βιώσιμης αναβάθμισης του οικιστικού περιβάλλοντος.
Σκοπός και Στόχοι της Νέας Ρύθμισης
Η νομοθετική ρύθμιση προκύπτει ως ανάγκη μετά τις αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ, που έκριναν την οριζόντια εφαρμογή των κινήτρων και προσαυξήσεων του ΝΟΚ αντισυνταγματική. Αυτή η κατάσταση έχει δημιουργήσει αβεβαιότητα στους ιδιοκτήτες ακινήτων, επενδυτές και στις Υπηρεσίες Δόμησης (ΥΔΟΜ), ενώ έχει επικαλεστεί άμεσες αρνητικές επιπτώσεις στην οικοδομική δραστηριότητα. Μέσω της ρύθμισης, καταργούνται οι αντισυνταγματικές διατάξεις του ΝΟΚ και ενσωματώνονται τα σχετικά κίνητρα στον τοπικό πολεοδομικό σχεδιασμό, αποφεύγοντας έτσι στασιμότητα και καθυστερήσεις νέων έργων.
Ποιους Αφορά η Ρύθμιση;
Η ρύθμιση αφορά όλους τους κατόχους οικοδομικών αδειών που εκδόθηκαν βάσει του ΝΟΚ και χρησιμοποιούν κίνητρα που κρίθηκαν αντισυνταγματικά. Τηρούνται επίσης οι ανάγκες των αγοραστών, επενδυτών, κατασκευαστών και των Υπηρεσιών Δόμησης, που έχουν αρμοδιότητα στην έκδοση και αναθεώρηση των οικοδομικών αδειών.
Σχετικά με τις Νέες Άδειες
Μελλοντικά, οι πολεοδομικές άδειες του ΝΟΚ δεν θα ισχύουν οριζόντια. Η νέα νομοθεσία επιβάλλει την ενσωμάτωσή τους με βάση τις ανάγκες του κάθε περιοχής στον πολεοδομικό σχεδιασμό.
Δικαιώματα και Υποχρεώσεις Κατόχων Αδειών
Οι κάτοχοι αδειών εργολαβίας που έχουν ξεκινήσει εργασίες έως τις 11 Δεκεμβρίου 2024 μπορούν να συνεχίσουν χωρίς οικονομικές επιβαρύνσεις. Αυτή η ρύθμιση προσφέρει επίσης τη δυνατότητα αναθεώρησης της άδειας εφόσον το επιθυμούν, χωρίς καμία επιπλέον χρέωση. Αντίστοιχα, οι κάτοχοι αδειών που δεν ξεκίνησαν τις εργασίες τους έως την προθεσμία αυτή δεν χάνουν το δικαίωμα δόμησης, αλλά πρέπει να υποβληθούν σε διαδικασία αναθεώρησης.
Υπάρχει μέριμνα ώστε οι αναθεωρήσεις αυτές να μην επιφέρουν κόστος σε φόρους και παράβολα. Θα διεξάγονται από τις Υπηρεσίες Δόμησης άμεσα και χωρίς καθυστερήσεις.
Για περιπτώσεις αδειών που δεν έχουν προχωρήσει σε οικοδομικές εργασίες αλλά σχετίζονται με χρηματοδοτικά εργαλεία, επεξεργάζονται διαδικασίες που περιλαμβάνουν το περιβαλλοντικό ισοδύναμο, εξασφαλίζοντας τη σωστή υλοποίηση των έργων και τη διαφύλαξη της αξιοπιστίας της χώρας έναντι των ευρωπαϊκών, θεσμικών συμμάχων.
Ειδικό Σχέδιο Περιβαλλοντικού Ισοδύναμου Αναβάθμισης Πόλης (ΕΣΠΙΑΠ)
Η εκπόνηση του ΕΣΠΙΑΠ είναι ένα σημαντικό εργαλείο που προτείνεται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Μέσω αυτού εξειδικεύονται τα μέτρα του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου, περιλαμβάνοντας παρεμβάσεις για αναβάθμιση των περιοχών όπου έχουν χορηγηθεί τα κίνητρα του ΝΟΚ. Το ΕΣΠΙΑΠ περιγράφει τα βήματα που θα ακολουθηθούν και διευκολύνει τη δυνατότητα χρήσης των κινήτρων πρός αντιανάπτυξης χωρίς αναγκαία αλλαγή των αδειών.
Ουσιαστικά, το περιβαλλοντικό ισοδύναμο μπορεί να περιλαμβάνει δράσεις όπως η δημιουργία κοινόχρηστων χώρων και πράσινων ζωνών, αναπλάσεις, και πρωτοβουλίες για κάλυψη και αναβάθμιση των περιοχών.
Επιπλέον, οι ρυθμίσεις αυτές, που αφορούν τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό, κατατέθηκαν προς ψήφο στην Ολομέλεια και περιλαμβάνουν και τη δυνατότητα διαμόρφωσης ειδικών διατάξεων, ώστε να ενισχυθούν οι διαδικασίες αναθεώρησης των οικοδομικών αδειών.
Συνεχιζόμενες Ρυθμίσεις και Καταληκτικές Σκέψεις
Η νομοθετική αυτή εξέλιξη έρχεται σε συνδυασμό με αλλαγές στο νομικό πλαίσιο που διέπει τη δόμηση στην Ελλάδα και στοχεύει στην ισχυροποίηση της ασφάλειας δικαίου και της βιωσιμότητας των οικοδομικών έργων. Η ενίσχυση των πολεοδομικών σχεδίων και η ρύθμιση του νομικού πλαισίου, σε συνδυασμό με την υποστήριξη και την ευαισθησία προς το περιβάλλον, αναδεικνύουν τη δέσμευση της πολιτείας για μια σύγχρονη ανάπτυξη μεπόρα και κοινωνική υπευθυνότητα.