Η Ιστορία των Πέντε Ηρώων της Εθνικής Αντίστασης στην Παλική Κεφαλονιά

Γεράσιμος Σωτηρίου Γαλανός

Η Αγία Θέκλη, ένα άλλοτε ήσυχο χωριό στην καρδιά της Παλικής, έγινε μία από τις πιο επικίνδυνες εστίες της Εθνικής Αντίστασης κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα. Η αποφασιστικότητα των κατοίκων να αντισταθούν στους κατακτητές ήταν ισχυρή, αναγκάζοντας τους Γερμανούς να αναζητήσουν τρόπους για να κάμψουν το φρόνημά τους. Δυστυχώς, η προδοσία από ντόπιους καταδότες τους έδωσε την ευκαιρία που έψαχναν.

Στις 5 προς 6 Μαΐου 1944, δυνάμεις των Γερμανών που είχαν σταθμεύσει στην Επαγγελματική Σχολή Ληξουρίου επιτέθηκαν στο χωριό, αποκλείοντας το από σχεδόν όλες τις πλευρές. Οι κάτοικοι συγκεντρώθηκαν φοβισμένοι στην πλατεία υπό την απειλή των όπλων, ενώ κάποιοι κατάφεραν να διαφύγουν κρυφά. Οι Γερμανοί, συνεργαζόμενοι με τους καταδότες, συνέλαβαν πέντε αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, προκαλώντας καταστροφές σε σπίτια και εγκαταλείποντας το χωριό με τους αντιστασιακούς στα χέρια τους.

Οι πέντε αγωνιστές που υπέφεραν αυτή την αδικία ήταν:

• Διονύσης Ρατσιάτος, 43 ετών, φιλόλογος και γιος του παπα-Ρατσιάτου, διακρινόμενος για το εξαιρετικό του ύφος.
• Αντώνιος Ληξουριωτάτος, 35 ετών.
• Σπύρος Αναλυτής, 22 ετών, τελειόφοιτος του Γυμνασίου και μέλος της ΕΠΟΝ, γνωστός και ως Κανάρης.
• Γαβρίλης Ραλλάτος, 60 ετών, γεωργός.
• Βασίλειος Ραλλάτος, 25 ετών, γιος του Γαβρίλη.

Οι πέντε αυτοί ήρωες κρατήθηκαν στις φυλακές του Αργοστολίου για περισσότερες από 20 ημέρες, υπό καθεστώς απάνθρωπης κακομεταχείρισης. Στις 5 Ιουνίου 1944, μεταφέρθηκαν από το Αργοστόλι στο Ληξούρι με καΐκι, συνοδευόμενοι από ισχυρές γερμανικές δυνάμεις. Στην αποβίβασή τους, τους περίμενε μία ομάδα καταδοτών, με επικεφαλής τον προδότη Φλωριά Κουρούκλη.

Οι γερμανικές δυνάμεις περιόρισαν τους κρατούμενους στα υπόγεια του Α΄ Δημοτικού Σχολείου Ληξουρίου. Το απόγευμα εκείνης της ημέρας, μία ισχυρή συνοδεία Γερμανών προχώρησε προς την πλατεία Πετρίτση, όπου είχαν συγκεντρωθεί άνδρες, γυναίκες, νέοι και ηλικιωμένοι για να παρακολουθήσουν υποχρεωτικά την εκτέλεση. Στη πλατεία Πετρίτση, οι Γερμανοί τοποθέτησαν πέντε αγχόνες. Τέσσερις για τους τέσσερις νέους και μία για τον Γαβρίλη, τον ηλικιωμένο γεωργό.

Οι πέντε άνδρες, με το κεφάλι ψηλά και περήφανοι, βάδισαν προς τις αγχόνες τους. Ο ιστορικός Σπύρος Δ. Λουκάτος καταγράφει την τραγική κατάσταση εκείνης της ημέρας, αναφέροντας ότι οι Γερμανοί απαγχόνισαν και νεκρό τον γέρο Γαβριλή, ο οποίος υπέστη καρδιακή επισόδει και παρέμειναν ανένδοτοι μέχρι το τέλος για την εκτέλεση του γιου του, Βασίλη, παρά τις επανειλημμένες αποτυχίες του σχοινιού.

Στο βιβλίο του, ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Λευτέρης Ελευθεράτος παραθέτει και τη δικαιολογία των Γερμανών για τις εκτελέσεις, αναφέροντας ότι οι εκτελεσθέντες συμμετείχαν «ως υπαρχηγοί της Κουμμουνιστικής Οργανώσεως Ε.Α.Μ.» και φέρουν την ευθύνη για τη δολοφονία του προέδρου της κοινότητας Βόβυκες.

Η απάνθρωπη αυτή εκτέλεση ολοκληρώθηκε με την εντολή να ξεκρεμαστούν οι νεκροί και να ταφούν σε κοινό τάφο εκτός πόλης, ενώ οι θεατές άρχισαν να διαλύονται. Ο καταδότης Φλωριάς Κουρούκλης συνεχάρη τους Γερμανούς για την «επιτυχία» τους.

Μνήμη και Τιμή στους Ήρωες

Το ποίημα που ακολουθεί δημιουργήθηκε από τον Γεράσιμο Γεωργίου Αντωνάτο (Νταβέλη), ποιητή και φιλόσοφο. Καταγράφηκε από τη μνήμη του Χαράλαμπου Ανδρέα Γιουλάτου και δημοσιεύεται για πρώτη φορά.

Πένθιμα κράζει η καμπάνα,
κλαίει το άμοιρο κορμί,
κλαίει την έρημη τη μάνα,
που την επνίγουν οι λυγμοί.

Κλαίει του ήρωα τα νιάτα,
τη τόλμη τη παλικαριά,
που πέθανε για το λαό μας,
έπεσε για τη λευτεριά.

Υπήρξε δούλος μιας ιδέας,
ήτανε ξάστερο μυαλό,
κι’ αγωνιζότανε με πίστη
για του λαού μας το καλό.

Προδότες κι άτιμοι φασίστες,
υπάρχει δίκης οφθαλμός,
Είν’ οι γενναίοι ΕΛΑΣΙΤΕΣ,
πουν’ του λαού μας ο παλμός.

Όπου κι αν πάτε θα σας πιάσουν,
θα σας χτυπήσουν στην καρδιά,
θα σας γκρεμίσουν τα σπίτια
(αυτά τα αγέροχα;) τα παιδιά.